Pengenalan
Biji chia merupakan biji yang berasal dari tumbuhan Salvia hispanica, sejenis tumbuhan berbunga dari keluarga Lamiaceae yang berasal dari Amerika Tengah dan Selatan. Penggunaan biji chia dalam diet manusia boleh dikesan kembali kepada tamadun Maya dan Aztec, di mana ia dianggap sebagai makanan asasi dan dihargai kerana ciri-ciri pemakanan dan perubatannya. Dalam beberapa tahun kebelakangan ini, minat terhadap biji chia telah meningkat secara dramatik disebabkan oleh kandungan nutrisinya yang tinggi dan pelbagai kegunaan yang mungkin.
Biji chia berwarna hitam atau putih dan berbentuk bujur, dengan panjang kira-kira 1-2 mm. Mereka mempunyai ciri unik iaitu apabila direndam dalam air, biji chia mengeluarkan lapisan gel yang tebal, disebut sebagai lendir chia, yang disebabkan oleh kandungan serat larut yang tinggi. Ciri ini, bersama dengan profil nutrisi yang luar biasa, menyumbang kepada pelbagai kegunaan biji chia dalam makanan, nutraseutikal, dan produk industri.
Faedah pemakanan dan kesihatan
Biji chia terkenal dengan nilai pemakanan yang tinggi, menjadikannya pilihan popular untuk pengguna yang mementingkan kesihatan. Ia kaya dengan asid lemak perlu, serat dietari, protein, dan antioksidan, yang menyumbang kepada pelbagai faedah kesihatan.
Asid lemak Omega-3 dan Omega-6
Biji chia merupakan sumber yang sangat baik untuk asid alfa-linolenik (ALA), sejenis asid lemak omega-3, dan asid linoleik (LA), asid lemak omega-6. Asid lemak ini penting untuk kesihatan jantung dan boleh membantu mengurangkan keradangan (Mohd Ali et al., 2012; Ullah et al., 2016). Mohd Ali et al. (2012) melaporkan bahawa biji chia mengandungi kira-kira 64% asid lemak omega-3, menjadikannya salah satu sumber tumbuhan terkaya untuk asid lemak perlu.
Serat dietari
Biji chia mengandungi kedua-dua serat larut dan tidak larut, yang membantu pencernaan, menggalakkan kepuasan, dan membantu mengawal tahap gula darah. Ini menjadikan biji chia sangat bermanfaat bagi individu yang menghidap diabetes (Ullah et al., 2016; Muñoz et al., 2013). Serat larut dalam biji chia, terutamanya lendir, telah terbukti berkesan dalam mengurangkan paras gula darah selepas makan dan meningkatkan sensitiviti insulin (Muñoz et al., 2013).
Sifat antioksidan
Biji chia kaya dengan antioksidan, termasuk asid klorogenik, asid kafeik, dan kuersetin, yang melindungi badan daripada tekanan oksidatif dan boleh mengurangkan risiko penyakit kronik seperti kanser dan gangguan kardiovaskular (Mohd Ali et al., 2012; Ullah et al., 2016). Dalam kajian oleh Mohd Ali et al. (2012), aktiviti antioksidan biji chia didapati lebih tinggi daripada beberapa buah-buahan seperti blueberry dan kismis.
Kandungan protein
Biji chia mengandungi protein berkualiti tinggi, termasuk asid amino perlu, menjadikannya sumber protein berasaskan tumbuhan yang berharga untuk vegetarian dan individu dengan intoleransi gluten (Ullah et al., 2016; Muñoz et al., 2013). Ullah et al. (2016) melaporkan bahawa kandungan protein biji chia lebih tinggi daripada kebanyakan bijirin asas, menyediakan profil asid amino yang seimbang.
Aplikasi makanan
Ciri-ciri unik biji chia menjadikannya bahan yang serba boleh dalam pelbagai produk makanan. Keupayaannya untuk membentuk struktur seperti gel apabila direndam dalam air, dikenali sebagai lendir chia, menambah tekstur dan kestabilan kepada makanan.
Produk bakeri
Biji chia sering digunakan dalam produk bakeri untuk meningkatkan nilai pemakanan dan memperbaiki tekstur. Ia boleh bertindak sebagai pengganti telur, lemak, atau gluten, menjadikannya ideal untuk produk bebas gluten. Menggabungkan biji chia ke dalam roti, kek, dan pastri meningkatkan kandungan serat makanan, protein, dan asid lemak omega-3 (Mohd Ali et al., 2012; Munoz et al., 2013). Dalam kajian oleh Munoz et al. (2013), roti yang diperkaya dengan biji chia didapati mempunyai kandungan serat dan asid lemak omega-3 yang lebih tinggi, serta kestabilan oksidatif yang lebih baik.
Produk tenusu
Dalam produk tenusu, biji chia digunakan sebagai agen pemekat dan untuk memperkaya makanan dengan nutrien penting. Ia boleh ditambah ke dalam yogurt, keju, dan alternatif susu untuk meningkatkan profil pemakanan dan memperbaiki tekstur (Ullah et al., 2016; Mohd Ali et al., 2012). Ullah et al. (2016) melaporkan bahawa yogurt yang diperkaya dengan biji chia menunjukkan peningkatan dalam kandungan asid lemak omega-3 dan serat, serta kestabilan simpanan yang lebih baik.
Produk daging dan ikan
Biji chia dimasukkan ke dalam produk daging dan ikan untuk meningkatkan nilai pemakanan dan meningkatkan kestabilan. Ia boleh bertindak sebagai pengemulsi dan penstabil, mengurangkan keperluan untuk aditif sintetik (Mohd Ali et al., 2012; Ullah et al., 2016). Dalam kajian oleh Ullah et al. (2016), burger daging yang diformulasikan dengan biji chia menunjukkan peningkatan dalam kandungan asid lemak omega-3 dan kestabilan oksidatif.
Produk bebas gluten
Biji chia merupakan bahan popular dalam formulasi bebas gluten kerana sifat pengikatannya dan kandungan pemakanan yang tinggi. Ia digunakan dalam roti bebas gluten, pasta, dan produk bakeri lain untuk memperbaiki tekstur dan jangka hayat simpanan (Mohd Ali et al., 2012; Muñoz et al., 2013). Muñoz et al. (2013) mendapati bahawa pasta bebas gluten yang mengandungi biji chia mempunyai kualiti memasak yang lebih baik dan kandungan nutrisi yang lebih tinggi daripada pasta bebas gluten konvensional.
Makanan berfungsi
Biji chia digunakan secara meluas dalam pembangunan makanan berfungsi, yang direka untuk memberikan faedah kesihatan tambahan melampaui pemakanan asas. Ia dimasukkan ke dalam bar tenaga, smoothie, dan bijirin sarapan untuk meningkatkan kandungan pemakanan (Ullah et al., 2016; Mohd Ali et al., 2012). Dalam kajian oleh Mohd Ali et al. (2012), bar tenaga yang mengandungi biji chia menunjukkan peningkatan dalam kandungan serat dan asid lemak omega-3, serta sifat deria yang lebih baik.
Minuman
Biji chia digunakan dalam minuman seperti teh chia, air chia, dan minuman berasaskan chia. Lendir yang terbentuk oleh biji chia apabila direndam dalam air mewujudkan minuman yang menyegarkan dan berkhasiat (Ullah et al., 2016; Muñoz et al., 2013). Ullah et al. (2016) melaporkan bahawa minuman yang mengandungi biji chia mempunyai indeks glisemik yang lebih rendah dan mengakibatkan kepuasan yang lebih tinggi berbanding dengan minuman konvensional.
Aplikasi industri
Selain makanan, biji chia mempunyai aplikasi industri disebabkan oleh ciri-ciri unik dan nilai pemakanan yang tinggi.
Kosmetik dan penjagaan peribadi
Minyak biji chia, yang kaya dengan antioksidan dan asid lemak, digunakan dalam pengeluaran kosmetik dan produk penjagaan peribadi. Ia dimasukkan ke dalam produk penjagaan kulit, produk penjagaan rambut, dan pelindung matahari kerana sifat pelembap dan pelindungnya (Mohd Ali et al., 2012; Ullah et al., 2016). Mohd Ali et al. (2012) melaporkan bahawa kandungan asid lemak omega-3 yang tinggi dalam minyak biji chia menyumbang kepada sifat anti-keradangan dan penyembuhannya, menjadikannya ideal untuk aplikasi penjagaan kulit.
Farmasi
Biji chia dan terbitannya digunakan dalam industri farmaseutikal untuk pembangunan nutraseutikal dan makanan berfungsi. Kandungan sebatian bioaktif yang tinggi menjadikannya bahan berharga dalam suplemen kesihatan (Ullah et al., 2016; Muñoz et al., 2013). Dalam kajian oleh Muñoz et al. (2013), ekstrak biji chia didapati mempunyai sifat anti-keradangan dan anti-diabetes, menjadikannya berpotensi dalam pembangunan ubat-ubatan semula jadi.
Filem biodegradasi
Lendir biji chia digunakan untuk menghasilkan filem biodegradasi yang boleh digunakan sebagai bahan pembungkusan. Filem ini mesra alam dan mempunyai potensi aplikasi dalam industri makanan (Ullah et al., 2016; Mohd Ali et al., 2012). Ullah et al. (2016) melaporkan bahawa filem berasaskan lendir chia menunjukkan sifat penghalang air dan oksigen yang baik, menjadikannya sesuai untuk pembungkusan makanan.
Makanan haiwan
Biji chia digunakan sebagai tambahan makanan yang berkhasiat untuk ternakan. Kandungan asid lemak omega-3 dan protein yang tinggi menjadikan biji chia tambahan yang sangat baik untuk makanan haiwan, meningkatkan kualiti pemakanan produk daging dan tenusu (Mohd Ali et al., 2012; Ullah et al., 2016). Dalam kajian oleh Mohd Ali et al. (2012), ternakan yang diberi makan diet yang mengandungi biji chia menghasilkan susu dan daging dengan kandungan asid lemak omega-3 yang lebih tinggi.
Aplikasi baharu
Penyelidikan telah mengenal pasti beberapa aplikasi baharu untuk biji chia, didorong oleh kepelbagaian dan sifat pemakanannya.
Peptida bioaktif
Biji chia merupakan sumber yang kaya dengan peptida bioaktif, yang mempunyai potensi aplikasi dalam makanan berfungsi dan farmaseutikal. Peptida ini telah terbukti mempunyai sifat antioksidan, anti-keradangan, dan anti-diabetik (Ullah et al., 2016; Muñoz et al., 2013). Muñoz et al. (2013) mendapati bahawa peptida yang diperoleh daripada protein biji chia mempunyai aktiviti antihipertensi, mungkin berguna dalam pengurusan tekanan darah tinggi.
Pengekstrakan lendir
Lendir biji chia, serat larut, digunakan sebagai pemekat dan penstabil semula jadi dalam produk makanan. Ia boleh menggantikan aditif sintetik dalam makanan seperti jem, jeli, dan sos (Mohd Ali et al., 2012; Ullah et al., 2016). Dalam kajian oleh Ullah et al. (2016), lendir chia didapati berkesan sebagai penstabil dalam campuran salad, memberikan tekstur dan kedayatahanan yang lebih baik.
Pengkapsulan sebatian bioaktif
Biji chia digunakan sebagai pengkapsulan semula jadi untuk sebatian bioaktif, melindunginya daripada degradasi dan meningkatkan bioavailabiliti. Aplikasi ini sangat berguna dalam industri makanan dan farmaseutikal (Ullah et al., 2016; Mohd Ali et al., 2012). Mohd Ali et al. (2012) melaporkan bahawa mikroenkapsulasi dengan menggunakan lendir chia melindungi minyak ikan daripada pengoksidaan, meningkatkan kestabilan dan jangka hayat produk.
Filem dan salutan boleh dimakan
Lendir biji chia digunakan untuk menghasilkan filem dan salutan yang boleh dimakan yang boleh melanjutkan jangka hayat produk makanan. Filem ini biodegradasi dan boleh menggantikan bahan pembungkusan sintetik (Ullah et al., 2016; Mohd Ali et al., 2012). Dalam kajian oleh Ullah et al. (2016), buah-buahan yang disalut dengan lendir chia menunjukkan kehilangan kelembapan yang lebih rendah dan jangka hayat simpanan yang lebih lama.
Kegunaan terapeutik dan perubatan
Sebatian bioaktif dalam biji chia mempunyai sifat terapeutik, menjadikannya berguna dalam pencegahan dan pengurusan pelbagai keadaan kesihatan.
Kesihatan kardiovaskular
Biji chia kaya dengan asid lemak omega-3, yang membantu mengurangkan tahap kolesterol dan mencegah penyakit kardiovaskular. Kandungan serat yang tinggi juga menyumbang kepada peningkatan kesihatan jantung (Mohd Ali et al., 2012; Ullah et al., 2016). Dalam kajian oleh Mohd Ali et al. (2012), subjek yang mengambil biji chia setiap hari menunjukkan penurunan dalam tekanan darah dan tahap kolesterol, mengurangkan risiko penyakit jantung.
Pengurusan diabetes
Serat larut dalam biji chia melambatkan penyerapan glukosa, membantu mengawal tahap gula darah. Ini menjadikan biji chia bahan yang berharga dalam diet diabetes (Ullah et al., 2016; Muñoz et al., 2013). Muñoz et al. (2013) melaporkan bahawa pengambilan biji chia mengurangkan tahap glukosa darah selepas makan dan meningkatkan kepekaan insulin pada pesakit dengan diabetes jenis 2.
Sifat anti-keradangan
Biji chia mengandungi sebatian anti-keradangan yang boleh membantu mengurangkan keradangan dan melegakan simptom keadaan seperti artritis dan penyakit keradangan lain (Mohd Ali et al., 2012; Ullah et al., 2016). Dalam kajian oleh Ullah et al. (2016), ekstrak biji chia didapati mengurangkan pengeluaran sitokin pro-keradangan, menyumbang kepada kesan anti-keradangan secara keseluruhan.
Kesan neuroprotektif
Antioksidan dan asid lemak omega-3 dalam biji chia mempunyai sifat neuroprotektif, yang boleh membantu mencegah atau mengurus penyakit neurodegeneratif seperti Alzheimer dan Parkinson (Ullah et al., 2016; Mohd Ali et al., 2012). Mohd Ali et al. (2012) melaporkan bahawa asid lemak omega-3 dalam biji chia memainkan peranan penting dalam kesihatan otak dan fungsi kognitif, mungkin melindungi daripada penurunan kognitif berkaitan umur.
Jadual: Aplikasi biji chia dalam produk makanan
| Produk Makanan | Faedah Utama | Rujukan |
|---|---|---|
| Produk Bakeri | Meningkatkan nilai pemakanan, bertindak sebagai pengganti gluten, memperbaiki tekstur | (Mohd Ali et al., 2012; Muñoz et al., 2013) |
| Produk Tenusu | Memperkaya dengan asid lemak omega-3, bertindak sebagai agen pemekat | (Ullah et al., 2016; Mohd Ali et al., 2012) |
| Produk Daging dan Ikan | Meningkatkan nilai pemakanan, bertindak sebagai pengemulsi dan penstabil | (Mohd Ali et al., 2012; Ullah et al., 2016) |
| Produk Bebas Gluten | Menyediakan struktur dan pemakanan tanpa gluten | (Mohd Ali et al., 2012; Muñoz et al., 2013) |
| Makanan Berfungsi | Meningkatkan profil pemakanan, menyokong kesihatan secara keseluruhan | (Ullah et al., 2016; Mohd Ali et al., 2012) |
Jadual ini menyoroti aplikasi utama biji chia dalam pelbagai produk makanan, bersama dengan petikan yang berkaitan daripada kertas penyelidikan.
Kesimpulan
Biji chia merupakan bahan yang serba boleh dan berkhasiat dengan pelbagai aplikasi dalam makanan, kosmetik, farmaseutikal, dan industri lain. Kandungan asid lemak omega-3, serat dietari, dan antioksidan yang tinggi menjadikan biji chia sumber yang berharga untuk meningkatkan kesihatan dan mencegah penyakit kronik. Memandangkan penyelidikan terus mendedahkan potensi biji chia, penggunaannya dijangka akan berkembang ke dalam bidang baharu dan inovatif. Pengintegrasian biji chia ke dalam diet dan produk pengguna bukan sahaja memberikan faedah kesihatan kepada individu, tetapi juga menyumbang kepada pembangunan mampan dan industri yang mesra alam.
Rujukan
Mohd Ali, N., Yeap, S. K., Ho, W. Y., Beh, B. K., Tan, S. W., & Tan, S. G. (2012). The promising future of chia, Salvia hispanica L. Journal of Biomedicine and Biotechnology, 2012, 1-9.
Muñoz, L. A., Cobos, A., Diaz, O., & Aguilera, J. M. (2013). Chia seed (Salvia hispanica): An ancient grain and a new functional food. Food Reviews International, 29(4), 394-408.
Ullah, R., Nadeem, M., Khalique, A., Imran, M., Mehmood, S., Javid, A., & Hussain, J. (2016). Nutritional and therapeutic perspectives of Chia (Salvia hispanica L.): A review. Journal of Food Science and Technology, 53(4), 1750-1758.
Number of View :155
